Hoe ontwikkelt een kind zich seksueel?

Baby (0-1 jaar)

Knuffelen en strelen als basis voor vertrouwen en veiligheid

Een baby leert de wereld kennen via zijn zintuigen: mond, oren en neus. Een baby voelt zich prettig door te zuigen en door lichamelijk contact. Knuffelen en strelen geeft de baby een gevoel van vertrouwen en veiligheid.

Spelen met de geslachtsdelen: jongens op 6- 7 maand, meisjes op 9-10 maand

Een baby ontdekt zijn lichaam ook door het vast te nemen. Het strelen van de geslachtsdelen kan een baby een fijn gevoel geven maar hij onthoudt het plekje nog niet. Het aanraken gebeurt eerst toevallig. Vanaf 12 maanden kan een baby het plekje wel onthouden en bewust vastnemen.

Peuter (1-3 jaar)

‘Ik ben een jongen’, ‘Ik ben een meisje’

Peuters beseffen dat ze een jongen of een meisje zijn en gaan zich steeds meer verschillend gedragen: op basis van kledij, staart in het haar … Ze kennen de lichamelijke verschillen, maar koppelen er geen seksuele functie aan.

Onbeschaamd ontdekken van eigen en elkaars lichaam

Peuters tonen grote interesse in het lichaam. Ze bestuderen uitgebreid de eigen geslachtsdelen, die van andere kinderen, en van hun ouders. Peuters hebben ook behoefte aan lichamelijk contact.

Geslachtsorganen stimuleren

Een peuter laat z’n geslachtsdelen steeds opnieuw zien en raakt die aan. Dat geeft hem een rustgevend en ontspannen gevoel.

Het effect van ‘vieze woorden’ testen: pipi, kaka

Peuters zitten ook in de ‘waarom’-fase en stellen eindeloos veel vragen: bv. “Hoe komt een baby in de buik?” Ze willen ook weten hoe je de verschillende delen van hun lichaam benoemt. Daarmee is het ‘vieze woorden’-tijdperk (pipi, kaka, kut, poep, …) begonnen. Ze gebruiken ze om te provoceren, om te kijken hoe mensen erop reageren. Hoe meer negatieve aandacht je eraan geeft, hoe leuker ze het vinden.

Kleuter (3-6 jaar)

Seksueel getint spel

Kleuters gaan verder met het verkennen van hun eigen en andermans lichaam, alleen minder in het openbaar. Doordat ze in deze fase hun fantasie sterk ontwikkelen, doen ze steeds meer rollenspelen. Seksueel getint spel komt voor in de vorm van vadertje en moedertje of doktertje spelen. In zo’n verhaal creëren ze een situatie waarin ze elkaars lichaam kunnen zien, ontdekken en vergelijken.

Vragen stellen

Kleuters zijn enorm nieuwsgierig en stellen veel vragen. Ze hebben grote belangstelling voor het voortplantingsverhaal. Ze kunnen je ook naar jouw seksuele beleving vragen. Kleuters beseffen dat geslacht voor altijd is.

Jongens bij de jongens, meisjes bij de meisjes

Leeftijdsgenoten krijgen meer invloed op gedrag en opvattingen. De meeste kleuters spelen het liefst met kinderen van hetzelfde geslacht.

© Thinkstock

Lagereschoolkind (6-9 jaar)

Kinderen verstoppen hun ‘seksuele spel’

Kinderen worden zich bewust van het taboe dat rust op seks. Ze zijn wel bezig met seksueel gedrag, maar verbergen dat voor volwassenen. Ze weten er meer over (zwangerschap, functie van geslachtsorganen), maar ze stellen minder vragen. Dat betekent niet dat ze er niet in geïnteresseerd zijn, maar ze merken dat het een ‘beladen’ onderwerp is.

Verliefdheden (“Die is op die”)

Verliefde gevoelens komen vaker voor. Voor sommigen is deze verliefdheid zeer ernstig en ze voelen zich gekwetst als volwassen dat belachelijk maken.

Schuldgevoel na seksuele activiteit: men is er verlegen over

Ze schamen zich ook voor een seksuele activiteit (handje vasthouden, kussen): ze zijn er verlegen over en vertellen er niets over. Of ze giechelen en gniffelen. Ze maken wel rijmpjes met seksuele woorden en seksuele mopjes. Het kind is nog te jong om volwassen seksualiteit te begrijpen en vindt het maar vies. Ze willen wel weten wat tongzoenen is, maar als je het hen uitlegt, vinden ze het wansmakelijk.

Pre-puberteit (10-11 jaar)

Lichaam begint te veranderen tegen wil en dank

Vanaf 10 jaar worden de geslachtshormonen actief. Het lichaam en het gedrag verandert. Meisjes beginnen er als vrouwen en jongens er als mannen uit te zien. Meisjes veranderen doorgaans 2 jaar sneller dan jongens. Kinderen verzetten zich wel eens tegen die ontwikkeling omdat de lonkende volwassenheid ook het afscheid betekent van de kindertijd. Sommige kinderen hebben nog geen zin in.

Fantaseren over seksualiteit

De belangstelling voor de andere sekse wordt groter en verliefdheid kan gepaard gaan met hevige emoties. Vanaf 10 jaar krijgen kinderen interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren meer over seksualiteit, horen en zien dingen in boekjes, op televisie en internet en dat wekt nieuwsgierigheid op.

Pubers (11-13 jaar)

Jongens worden man, meisjes worden vrouw

De meeste jongens beginnen iets later dan meisjes met hun puberteit. Op ongeveer 14-jarige leeftijd krijgen jongens hun eerste zaadlozing. De meisjes ontwikkelen zich verder. Gemiddeld op 13-jarige leeftijd krijgen ze hun eerste menstruatie.

Onzekerheid over lichamelijke veranderingen

Pubers kunnen erg onzeker zijn over de groei van hun lichaam. Ze schamen zich vaak en voelen zich ongemakkelijk. De leeftijdsgenoten worden belangrijker. Men gaat zich schikken naar de groepsdruk.

Seksuele opwinding, aantrekking en fantasie

Pubers voelen zich seksueel opgewonden, masturbatie begint. Ze zijn ook aangetrokken tot anderen. In relaties betekent dat zoenen en strelen. Hun seksuele zelfbeeld ontstaat: ze zien zichzelf als iemand die seks kan hebben. Daarom willen ze aantrekkelijk zijn. Omdat ze net zo onzeker zijn, brengt de puberperiode een hoop verwarring met zich mee.

Jongeren (14-15 jaar)

Contacten met het andere geslacht wordt persoonlijker en individueler

Jongens en meisjes komen er langzaam achter of ze op jongens of op meisjes vallen. Ze worden voor het eerst echt verliefd.

Meer jongens dan meisjes masturberen

Zelfbevrediging kan toenemen, meer bij jongens dan bij meisjes.

Seksuele activiteit gaat in stappen

Seksuele activiteiten evolueert: eerst elkaars hand vasthouden, tegen elkaar zitten, in de ogen kijken, zoenen, strelen, onder de kleren strelen, naakt samen zijn en dan pas met elkaar naar bed gaan. En niet andersom. Deze stappen kunnen over verschillende ‘relaties’ heen lopen.

Meisjes beginnen later

Meisjes beginnen later met seksuele activiteiten, maar tegen de leeftijd van zestien jaar halen ze hun ‘schade’ in: het aantal jaren tussen de eerste tongzoen en geslachtsgemeenschap is bij jongens 4,9 jaar en bij meisjes 3,4 jaar.