“Er zit meer in een prentenboek dan je denkt”

Lees verder onder de video

“Interactief voorlezen is veel meer dan een verhaaltje vertellen. Je scherpt er executieve functies mee aan.”

Joris Van Elsen

Geboren probleemoplossers

“Tussen de leeftijd van 3 en 6 krijgen de executieve functies van kleuters een enorme boost. Die zijn belangrijk om problemen te kunnen oplossen. Ik ben gaan kijken of interactief voorlezen uit prentenboeken dat probleemoplossend denken verder kan stimuleren. Ik stelde vast dat vooral de variatie aan oplossingen die kleuters bedenken voor de problemen in het boek, significant toenemen. Hoe meer je het oefent, hoe beter het ook lukt en hoe leuker het wordt.”

“Leraren gaven ook aan dat kleuters na het experiment spontaan problemen begonnen op te lossen die ze tegenkomen in de klas of op de speelplaats. Plots bedachten ze nieuwe manieren om veters los te maken of gemorst water op te kuisen. Die snelle transfer naar het echte leven had ik niet verwacht.”

“Die vaardigheden zijn ook belangrijk bij het leren leren. Probleemoplossend denken haakt in op dezelfde executieve functies die ze nodig hebben om de juiste leerstrategieën toe te passen. Voor veel leerproblemen waar leerlingen pas later in hun schoolcarrière op botsen, ligt de sleutel al in de kleuterklas.”

“Prentenboeken komen pas echt tot hun recht als je ze interactief voorleest.”

Emke Op ’t Eynde

Rol van de leraar

“De rol van de leraar is cruciaal. Ik ontdekte dat kleuterleraren amper wiskundige vragen stellen als ze voorlezen uit een boek zonder wiskundige focus. Het is daarom belangrijk om een prentenboek vooraf met een wiskundige bril door te nemen en daar tijdens het voorlezen ook op te concentreren.”

“Niet alleen het aantal wiskundige vragen, maar ook de mate van abstractie is van belang. Als juf Sarah vraagt hoeveel varkens er zijn of om de cijfers te benoemen op de pagina, kunnen de kleuters het antwoord terugvinden op de prent. Dat zijn vrij concrete vragen van niveau 1 en 2. Als ze vervolgens vraagt waarvan de kleuters ook 4 dingen hebben thuis of om een rekensom op te lossen, kunnen de kleuters dat niet meteen aflezen van de pagina. Dit zijn meer abstracte vragen die op niveau 3 of 4 thuishoren. Door voldoende af te wisselen, hou je de leerlingen betrokken en daag je hen uit.”

Met deze 7 vuistregels haal je meer uit prentenboeken

1. Bepaal de focus: wat wil je met het voorlezen bereiken? 
2. Kies een geschikt prentenboek: ga op zoek naar het probleem of scan het boek vooraf met een wiskundige bril.
3. Denk op voorhand na over de vragen die je zal stellen maar vergeet ook niet in te pikken op de antwoorden van je kleuters.
4. Zorg voor interactie: prentenboeken komen pas echt tot hun recht als je ze interactief voorleest en kinderen betrekt.
5. Bouw voort op de inbreng van de kleuters: het boek schept de context. Laat de rest vooral van de leerlingen komen.
6. Oefening baart kunst: hoe meer je het oefent, hoe beter het lukt en hoe leuker het wordt
7. Werk ook eens in kleine groepjes, als dat praktisch mogelijk is: zo stimuleer je niet alleen de interactie tussen leerlingen en leraar maar ook tussen leerlingen onderling.

Joris Van Elsen haalde met zijn scriptie de shortlist van de Klasseprijs 2021. Zijn volledige onderzoek lees je hier.

Hier gaat Emke Op ’t Eynde dieper in op haar bevindingen. Het volledige onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Deze tekst kwam tot stand binnen het project ‘Kleine Kinderen Grote Kansen’, waarbij alle lerarenopleidingen kleuteronderwijs en lager onderwijs betrokken zijn. Het project wil kinderarmoede en sociale ongelijkheid in de klas in Vlaanderen doorbreken, en voor alle kinderen grote kansen realiseren.Meer info op www.grotekansen.be