Social media in de lagere school? "Maak ze op tijd mediawijs"

Leerlingen die steeds jonger hun eerste smartphone krijgen, pestgedrag dat verschuift van de speelplaats naar online: in GBS De Regenboog ontkomen Stijn en zijn collega’s er niet aan. Dus verankeren ze mediawijsheid steviger in de klaswerking. En wijzen ze hun leerlingen al vroeg de weg op social media.

Stijn Dekelver, ICT-coördinator: “8 jaar. Zo oud zijn kinderen in Vlaanderen gemiddeld wanneer ze hun eerste smartphone krijgen. Ook onze leerlingen hebben steeds vroeger een eigen toestel op zak en zitten op SnapChat, TikTok of Instagram. En wie geen eigen smartphone heeft, kan thuis wel op social media via een tablet. Een online speelveld zonder regels of toezicht van volwassenen? Geen verrassing dat daar geregeld wat fout loopt.”

Stijn bekijkt op de iPad het spel met de leerlingen — **ICT-coördinator Stijn:** “Mediawijsheid: alsof je relationele en seksuele vorming, wereldoriëntatie en Nederlands in de blender gooit.”

Digitale puberteit

Stijn Dekelver: “Vanaf het vijfde leerjaar belanden veel leerlingen in wat we de digitale puberteit noemen. Hun smartphone wordt steeds belangrijker voor sociale contacten en ze experimenteren volop online.”

“Maar de laatste jaren merkten we hoe online gedrag buiten de school ook op school doorwerkte. En steeds vroeger en steeds vaker tot conflicten leidde: pesterijen, uitsluiten en geroddel in WhatsApp-groepjes, anderen bespieden via de live locatie op Snapchat of uit naam van een klasgenoot ongepaste berichten sturen. Telkens opnieuw moesten we brandjes blussen die online al langer smeulden.”

“Officieel mag je pas vanaf 13 jaar een profiel op social media hebben, maar knoeien met je leeftijd is poepsimpel. Zowat elk kind doet dat, vaak met medeweten van de ouders. Dus besloten we onze lessen mediawijsheid te versterken én te vervroegen. We informeren onze leerlingen vóór ze beginnen te experimenteren met allerlei apps op hun smartphone.”

Babyfoto’s

Stijn Dekelver: “Ik geef als ICT-coördinator sessies in elke klas van 4 tot 6. Wat is een veilig wachtwoord, hoe onthou je dat, hoe ga je ermee om? Heel wat kinderen deelden zonder nadenken hun wachtwoorden met vriendjes, met alle gevolgen vandien. Ook portretrecht was een thema: mag je foto’s van anderen zomaar online plaatsen, of vraag je toestemming?”

“Ouders zijn een belangrijke partner als je aan mediawijsheid werkt. Alleen mag je hun kennis niet overschatten. Zij hebben net zo goed op eigen houtje hun weg moeten zoeken online. Tieners ontdekken vandaag hoe hun babyfoto’s via de profielen van hun ouders open en bloot beschikbaar zijn. We hopen dat onze leerlingen ook dat gesprek voeren met hun ouders: vindt iedereen het oké dat dit vakantiekiekje online gaat? Een waardevol gesprek, want zo heb je als ouder meer kans op dialoog wanneer je dochter zich in bikini op Instagram waagt.”

Preventief werken aan online gedrag is broodnodig
Stijn Dekelver
ICT-coördinator

“In onze nieuwsbrieven lichten we de inhoud van de sessies toe. Vanaf dit schooljaar willen we kleine opdrachten voor ouder en kind meegeven. Dat kinderen voor hun dertiende een profiel aanmaken op sociale media, kunnen we niet tegenhouden. We kunnen er wel voor zorgen dat ze elke stap heel bewust met hun ouders overlopen.”

Alles in de blender

Stijn Dekelver: “Ons vertrekpunt voor mediawijsheid was pestgedrag, maar je raakt zoveel meer aan. Zodra je het over hun online gedrag hebt, schud je zelfs de kalmste klas wakker. ‘Mogen mijn ouders mijn locatie tracken?’ ‘Wat kan ik online zeggen, wat niet?’ ‘Welke foto’s mag ik delen?’ ‘Hoe reageer ik op berichten van onbekenden?’ De discussies bestrijken een enorm breed veld. Alsof je de lessen verkeer, relationele en seksuele vorming, wereldoriëntatie en Nederlands in de blender gooit.”

“Net dat vinden sommige collega’s wat lastig, merk ik. En ze voelen zich niet thuis in de online wereld van hun leerlingen. Want wat is dat gedoe met BeReal, waarom zijn streaks op Snapchat zo belangrijk? Natuurlijk is het nuttig om die apps eens te verkennen. Maar wees gerust: met je ervaring en een dosis gezond verstand blijf je ook in dat online universum overeind.”

“Preventief werken aan online gedrag is broodnodig. Op de speelplaats en in de klas sta je naast je leerlingen. Je kan elke dag werken aan een veilig klasklimaat. En vliegen ze elkaar toch eens in de haren, dan haal je de kemphanen uit elkaar. Die controle heb je op het digitale speelpleintje van je leerlingen niet. Maar als jij ze de juiste tools geeft, slagen ze er ook zonder jouw aanwezigheid in om respectvol met elkaar om te gaan.”

Seppe Goossens