Taalontwikkeling slim stimuleren met AI

Nieuwe technologie loslaten op Middelnederlandse teksten. Persoonlijke feedback krijgen op iedere schrijftaak. Of lesmateriaal dat perfect aansluit bij je thema. Taalleraar Wouter onderzoekt de mogelijkheden én limieten van AI in zijn klas.

Leraar Wouter Braet gebruikt AI in zijn klas — **Leraar Wouter, taalleraar GO! Handelsschool Aalst:** “Dankzij een snelle AI-vertaling kunnen ex-OKAN-leerlingen ook aan vergelijkende taalwetenschap doen.”

Wouter Braet: “‘Dats over menich jaer ghesciet. Die worst was mine, al en claghec niet’. In het vijfde jaar duiken we samen ‘Van den vos Reynaerde’ in. Middelnederlandse teksten ontcijferen: in mijn klassen is het vaak een harde noot. Laat staan voor de ex-OKAN-leerling die al een taalachterstand meetorst. Die was ik meteen kwijt. Me erbij neerleggen dat er een aantal leerlingen verdronken? Of die les dan maar gewoon schrappen? Geen van beide ideale opties.”

“Ik koos voor een experiment. Leerlingen die het moeilijk hadden, mochten de oude tekst met een chatbot laten ‘hertalen’ naar modern Nederlands. Verbluffend hoe snel dat gaat. Daarna legden ze de 2 versies naast elkaar. Welke woorden of woorddelen blijven overeind? En wat zie je veranderen? Dankzij die snelle AI-vertaling werd de opdracht voor elke leerling haalbaar: íedereen kon aan vergelijkende taalwetenschap doen.”

De geisha vertelt

Wouter Braet: “Hoe meer toepassingen ik ontdek, hoe sterker ik begin te geloven dat AI mijn lessen beter kan maken. Niet omdat de nieuwe technologie mij als vakman overstijgt in creativiteit, kennis of kunde. Maar de snelheid waarmee de machine produceert, valt niet te kloppen door de mens. Taken die veel tijd of energie vragen, kan ze hier en daar verlichten.”

“Zelf ben ik een enorme fan van de Japanse cultuur. De muren van mijn lokaal hangen vol met anime-posters. Aziatische thema’s trek ik graag door in mijn lessen. Zo was ik voor het luisterexamen Nederlands op zoek naar een audiofragment over een geisha die op haar werkdag terugblikt. Met een beschrijving van de theeceremonie en liefst ook een aantal stijlfiguren: een pleonasme, een alliteratie, een cliffhanger …”

Bij schrijfopdrachten verschuift de focus van het eindproduct naar het proces in de klas
Wouter Braet
Leraar Nederlands en Engels

“Waar vind je zo’n specifiek lesmateriaal? Nergens, tenzij je de tekst zelf schrijft. Vroeger zou ik daar uren werktijd ingestoken hebben. Nu gaf ik een AI-tekstschrijver gerichte instructies voor de verhaallijn.”

“De chatbot leverde me een eerste aanzet die ik hier en daar bijschaafde. Via een andere AI-tool liet ik de uiteindelijke versie door een vrouwenstem inlezen in verzorgd Nederlands. Ik kon het spreektempo zelfs verlagen: voor anderstalige leerlingen een handig opstapje naar authentieke luisterfragmenten. Et voilà: examenmateriaal op maat. Exact zoals ik het wilde. En ik was er geen hele dag aan kwijt.”

Schrijven is denken

Wouter Braet: “Ook mijn leerlingen vonden vrij snel de weg naar ChatGPT. Schrijftaken werden soms klakkeloos doorgesluisd. Wanneer je een opstel binnenkrijgt dat begint met ‘Natuurlijk, hier is een tekst over …’, weet je: hier leren ze niets uit. Schrijven is denken. En goed schrijven vraagt om veel oefening. Een spier die ik in de klas meer wilde trainen. Dus gooide ik de opdracht om.”

“Leerlingen kregen een AI-tekst en moesten die kritisch evalueren aan de hand van een rubric. Hoe sterk is de titel? Zitten de signaalwoorden goed? Is de woordenschat voldoende gevarieerd? De focus verschoof van het eindproduct naar de tekstverwerking in de klas. Daarbij plakte ik geen cijfer op de uiteindelijke tekst, maar wel op hun argumenten en aanpassingen.”

Leraar Wouter Braet in interactie met zijn leerlingen — **Leraar Wouter:** “Als leraar zie je meteen hoe je feedback landt, daar kunnen geen 100 prompts tegenop.”

Opstel zonder fouten

Wouter Braet: “Voor huistaken maakten we ook duidelijke afspraken. Ik hamerde op het belang van hun eigen stem. Bij schrijfopdrachten wil ik hun originele woorden, formuleringen en ideeën lezen, niet die van een robot. Maar ChatGPT biedt wel andere kansen. Leerlingen lezen hun eigen schrijfsels niet altijd grondig na. Vaak verliezen ze punten aan een verkeerde spelling, dt-fouten, komma’s op de verkeerde plek …”

“Onze afspraak: jullie mogen de schrijfassistent om feedback op taalfouten vragen. En meteen ook de opdracht om die foutenanalyse te bespreken. Zo vermijd je dat ze gedachteloos correcties doorvoeren zonder er iets van op te steken.”

“De teksten die ik sindsdien binnenkrijg, zijn niet alleen verzorgder. Ik merk ook dat veel leerlingen nu minder koudwatervrees hebben om aan de schrijfklus te beginnen. Hopelijk laten ze zich ook op de arbeidsmarkt slim assisteren door AI. Want welke werkgever leest er liever een cv met taalfouten?”

De mens ziet meer

Wouter Braet: “Mijn advies aan alle leraren: steek je tenen eens in het water, ga op avontuur! Maar blijf ook dicht bij jezelf. Gebruik geen materiaal dat je zelf maar niets vindt. En laat AI je stijl niet bepalen. Suggereert een chatbot holle woorden op het rapport terwijl jij net erg rechtuit bent in je commentaar? Vertrouw dan op je eigen kracht.”

“Als leraar ken je je leerlingen het best. De jongen die nood heeft aan schouderklopjes, het meisje dat pas in actie schiet wanneer je haar met de neus op de feiten drukt. En als mens heb je aan 1 blik genoeg om te zien hoe je feedback binnenkomt. Daar kunnen geen 100 prompts tegenop.”

Meer weten over hoe je AI op school verantwoord kan inzetten? Kenniscentrum Digisprong helpt je op weg.

Simon Verbist